हरितालिका पूजा

व्रत - पूजा - कथा Posted at 2018-01-28 00:21:03

श्री हरीतालिका व्रत

भाद्रपद शुध्द तृतीयेचे हरीतालिका हे व्रत कूमारीकांनी मनासारखा पती मिळावा म्हणून व सौभाग्यवतींनी पतीराज दिर्घायूषी , आरोग्यवान व्हावे म्हणून आवर्जुन करावे असा प्रघात आहे... हरितालिका हे श्री पार्वती मातोश्रींचेच एक नाव , त्यांनी आपल्या प्रबळ इच्छेने खडतर तपश्चर्या करून श्री महादेवांना प्राप्त केले.,याचीच आठवण म्हणून या व्रताचे आचरण केले जाते.. ● या व्रताचे दिवशी सूर्योदयाआधी उठून आवळ्याचे तेल व उटण्याने स्नान करावे... ● शूभ्र वस्त्र परीधान करावे... ● उगवत्या सूर्यनारायणांना अर्घ्य देऊन " ॐ असवादित्य ब्रह्म " म्हणत स्वतः भोवती 3 प्रदक्षिणा घालाव्या.. ● आपल्या घरातील देवपूजा व नित्यसेवा पूर्ण करावी.. *☆☆☆ पूजेची मांडणी ☆☆☆* ■ पूजेची जागा झाडून व गोमूत्राने स्वच्छ पूसून घ्यावी., सर्वत्र गोमूत्र शिंपडावे... ■ स्वच्छ केलेल्या जागेवर बेलपत्राची रांगोळी काढून त्यावर चौरंग कींवा पाट ठेवावा त्यावर पांढरे सूती/रेशमी वस्त्र अंथरुन मधोमध नदीच्या वाळूची श्री महादेवांची पिंड करावी.., ■ त्या पिंडीच्या पूर्वेला एक दूसरी छोटी पिंड (श्री हरितालिका/श्री पार्वती मातोश्रींची) करावी.. ■ छोट्या पिंडीच्या समोर दोनही बाजूंना 2 शाळूंका (श्री जया व श्री विजया) कराव्यात.. ■ श्री महादेवांच्या पिंडीसमोर विड्याच्या जोड पानांवर श्री गणेशांची मूर्ती/सूपारी ठेवावी.,श्री गणपतींसमोर एका छोट्या वाटीत गूळखोबरे ठेवावे... ■ श्री गणेशांच्या उजव्या बाजूला घंटी व डाव्या बाजूला शंख ठेवावा. ■ मांडलेल्या पूजेसमोर एका छोट्या पाटावर पांढरे कापड अंथरून त्यावर श्री हरितालिका व्रत कथेची पोथी ठेवावी.,पूजेभोवती रांगोळी काढावी... ■ अष्टगंध , अक्षता , भस्म , हळदी-कुंकु , पूजनाची फूले , पत्री , दूर्वा , निवडलेले बेलपत्र - 130 , धूप , शूध्द तूपाचे निरांजन , खडीसाखर , तांब्याचा तांब्या , ताम्हण , पळी , पेला , विड्याची पाने , खारीक , बदाम , सूपारी , सूटी नाणी , यथाशक्ती दक्षिणा , खण ,गळेसरी , बांगड्या इ. साहित्य पूजेच्या ठिकाणी जमवून ठेवावे.. *☆☆☆ पूजनाचा क्रम ☆☆☆* *■ श्री स्वामी स्तवन वाचन* *■ मंगलतिलक* " ॐ भद्रं कर्णेभि:..." शांतीमंत्र म्हणत कपाळाला हळदी-कुंकू लावावे... *■ आचमन :---* प्रथम 3 नावांनी उजव्या तळहातावर पाणी घेऊन प्राशन करावे.. 1) ॐ केशवाय नमः ! 2) ॐ नारायणाय नमः ! 3) ॐ माधवाय नमः ! पूढील 2 नावांना पाणी सरळ हाताने ताम्हणात सोडावे... 4) ॐ गोविंदाय नमः ! 5) ॐ विष्णवे नमः ! पूढील नावे ध्यानपूर्वक म्हणावी.. 6) ॐ मधूसूदनाय नमः ! 7) ॐ त्रिविक्रमाय नमः ! 8) ॐ वामनाय नमः ! 9) ॐ श्री धराय नमः ! 10) ॐ ऋषीकेषाय नमः ! 11) ॐ पद्मनाभाय नमः ! 12) ॐ दामोदराय नमः ! 13) ॐ संकर्षणाय नमः ! 14) ॐ वासूदेवाय नमः ! 15) ॐ प्रद्यूम्नाय नमः ! 16) ॐ अनिरुद्धाय नमः ! 17) ॐ पूरूषोत्तमाय नमः ! 18) ॐ अधोक्षजाय नमः ! 19) ॐ नारसिंहाय नमः ! 20) ॐ अच्यूताय नमः ! 21) ॐ जनार्दनाय नमः ! 22) ॐ उपेन्द्राय नमः ! 23) ॐ हरये नमः ! 24) ॐ श्रीकृष्ण परमात्मने नमः ! *■ प्राणायाम :---* गायत्री मंत्र म्हणत 1 प्राणायाम करावा.. *■ विधीवत् संकल्प :---* उजव्या तळहातावर पाणी , अक्षता व बेलपत्र घेऊन पूढील संकल्प म्हणावा... *☆ सौभाग्यवतींसाठी :---" मी ( अमूक ) गोत्रात उत्पन्न ( अमूक ) नावाची मला जन्मोजन्मी अखंडीत सौभाग्य प्राप्त व्हावे , धन-धान्य-पूत्र-पौत्रादिंची अभिवृध्दी व्हावी , दिर्घायूष्यादि सकल कार्यसिध्दीसाठी...* *☆ कूमारीकांसाठी :-- " मी ( अमूक ) गोत्रात उत्पन्न ( अमूक ) नावाची मला मनेप्सित निर्व्यसनी , सच्चारीत्र्यवान , धार्मिक असा शोभन गूणमंडीत पती प्राप्त होण्यासाठी.....* *प्रतिवार्षिक विहीत श्री हरितालिका व्रत अंगभूत यथाशक्ती यथाज्ञानाने यथामिलीत उपचारांनी श्री उमा महेश्वर प्रीत्यर्थे श्री वालूका शिवलिंगांचे पूजन करीत आहे ! निर्विघ्नता सिद्धीसाठी श्री रिध्दी सिद्धी सहीत श्री महागणपती पूजन तसेच कलश , शंख , घंटी , दिप पूजन करीत आहे ! "* *■ गणपतींचे पूजन :--* श्री गणेशांना *" ॐ गं गणपतये नमः ! "* या मंत्राचा जप करत गंध-अक्षता-हळदीकुंकु लावावे , लालफूल व दूर्वा वहाव्यात , धूप-दिप ओवाळून खडीसाखर किंवा गूळ-खोबर्याचा नैवेद्य दाखवावा... हात जोडून नमस्कार करावा... *■ शुध्दीकरण :--* ( शिव पंचाक्षरी मंत्राचा जप करत खालील कृती कराव्यात...) • आपल्या आसनाला नमस्कार करावा. • दाही दिशांना नमस्कार करावा. • पूजेच्या कलशात गंध-अक्षता-फूल-बेलपत्र-हळदीकुंकु वाहून नमस्कार करावा. • शंख धूवून पूसून पाणी भरुन जागेवर ठेवावे , त्यांना गंध-फूल व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा. • घंटी धूवून पूसून जागेवर ठेवावी , त्यांना गंध-अक्षता-फूल-हळदीकुंकु व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा,घंटी वाजवावी.. • प्रज्वलित निरांजनाला गंध-अक्षता-फूल-हळदीकुंकु व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा. • शंखातील थोडे पाणी कलशात टाकावे व कलशातील पाणी हातात घेऊन सर्व पूजा साहित्यावर व स्वतःच्या अंगावर शिंपडावे.. *■■ श्री वालूका शिवलिंगांचे पूजन■■* *■ प्राणप्रतिष्ठा :---* एक बेलपत्र तूपात बूडवून शिवलिंगावर ठेवावे.. डोळे मिटून एकाग्रचित्ताने 15 वेळा "ॐ" म्हणावा.. *■ ध्यान :---* ( हात जोडून खालील ध्यान म्हणावे..) *"ॐ पीतकौशेय वसनां हेमाभां कमलासनाम् !* *भक्तानां वरदां नित्यं पार्वतीं चिंतयाम्यहम् !!"* *"विधाय वालूकालिंगम् अर्चयंतीम् महेश्वरम् !* *"पूर्णेन्दुवदनां ध्यायेध्दरितालीं वरप्रदाम् !!"* *"मंदारमाला कुलितालकायै कपालमालांकित शेखराय !"* *"दिव्यांबरायै च दिगंबराय नमः शिवायै च नमः शिवाय !!* *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! " ध्यायामी नमस्काराणि समर्पयामी !!* *■ आवाहन :--* ( खालील नाममंत्राने दोनही वालूकालिंगांना बेलपत्र वहावेत...) *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *आवाहनार्थे बिल्वपत्राणि समर्पयामी !!* *■ आसन :---* ( खालील नाममंत्राने चौरंगावर बेलपत्र वहावे...) *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *आसनार्थे बिल्वपत्राणि समर्पयामी !!* *■ अभिषेक :---* ( खालील नाममंत्राने दोनही वालूकालिंगांना गंधाक्षता फूल वाहून नमस्कार करावा... ) *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *अभिषेकार्थे गंधाक्षता पूष्पाणि समर्पयामी !!* ( खालील स्तोत्र मंत्र म्हणत फूलाने पाणी शिंपडत अभिषेक करावा...) *श्री गणपती अथर्वशिर्ष - 1 वेळा* *श्री रात्री सूक्त - 1 वेळा* *श्री रूद्राध्याय - 1 वेळा* *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *अभिषेकं समर्पयामि !* *■ यज्ञोपवित :---* अभिषेकानंतर खालील मंत्र म्हणत दोनही वालूकालिंगांना जानवे वहावे... *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *यज्ञोपवितं समर्पयामि !* *■ वस्त्र :---* खालील मंत्र म्हणत दोनही वालूकालिंगांना यथाशक्ती वस्त्र किंवा अक्षता वहाव्यात... *" ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *वस्त्रं/वस्त्रार्थे अक्षतां समर्पयामि !* *■ दोनही वालूकालिंगांचे खालीलप्रमाणे पंचोपचार पूजन करावे...* *1)* दोनही वालूका लिंगास गंध-भस्म-अक्षता-हळदीकुंकु वहावेत.. *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *विलेपनार्थे चंदनम् , भस्मं !* *अलंकारार्थे अक्षतान् ! हरिद्रां-कुंकूमम् सौभाग्यद्रव्याणि* *समर्पयामि !!* *☆* श्री पार्वती मातोश्रींच्या पिंडीला गळेसरी , बांगड्या इतर सौभाग्य द्रव्य व अलंकार खालील मंत्राने अर्पण करावे.. *" ॐ श्री उमायै नमः !* *" कंठसूत्रं , कंकणादि नानाविध सौभाग्य द्रव्याणि अलंकाराणि समर्पयामि ! "* *2)* दोनही वालूका लिंगांना सूगंधी फूले वाहावीत... *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *ऋतू कालोद्भव पूष्पाणि समर्पयामि !* *☆☆☆मुख्य विशेष पूजा☆☆☆* *● अथ अंगपूजनम् :---* *श्री पार्वती मातोश्रींच्या पिंडीवर प्रत्येक नाममंत्राने त्या-त्या अवयवांची भावना करत अक्षता वहाव्यात...* • ॐ श्री उमायै नमः ! पादौ पूजयामि ! (पाय) • ॐ श्री गौर्यै नमः ! गुल्फौ पूजयामि ! (पोटर्या) • ॐ श्री पार्वत्यै नमः ! जानुनी पूजयामि ! (गूडघे) • ॐ श्री जगध्दात्र्यै नमः ! जंघे पूजयामि ! (मांड्या) • ॐ श्री जगत्प्रतिष्ठायै नमः ! ऊरू पूजयामि ! (ऊर) • ॐ श्री शांतिरूपिण्यै नमः ! कटी पूजयामि ! (कंबर) • ॐ श्री हरायै नमः ! गुह्यं पूजयामि ! (गुह्य भाग) • ॐ श्री माहेश्वर्यै नमः ! नाभिं पूजयामि ! (नाभि) • ॐ श्री शांभव्यै नमः ! ह्रदयं पूजयामि ! (ह्रदय) • ॐ श्री शूलपाणये नमः ! कंठं पूजयामि ! (कंठ) • ॐ श्री पिनाकधृषे नमः ! बाहूं पूजयामि ! (बाहू) • ॐ श्री शिवायै नमः ! मुखं पूजयामि ! (मुख) • ॐ श्री पशुपतिप्रियायै नमः ! नेत्रे पूजयामि ! (नेत्र) • ॐ श्री गंगायै नमः ! ललाटं पूजयामि ! (कपाळ) • ॐ श्री महालावण्यायै नमः ! शिरः पूजयामि ! (डोके) • ॐ श्री सच्चिदानंदरूपिण्यै नमः ! सर्वांगं पूजयामि ! (सर्व अंग) *● अथ पत्री पूजनम् :---* *श्री पार्वती मातोश्रींच्या पिंडीवर खालीलप्रमाणे समंत्रक पाने / पत्री वहावीत...* • ॐ अशोकाय नमः ! अशोक पत्रं समर्पयामि ! (अशोकाचे पान) • ॐ जगध्दात्र्यै नमः ! धात्री पत्रं समर्पयामि ! (आवळीचे पान) • ॐ माहेश्वर्यै नमः ! दूर्वांकूरान् समर्पयामि ! (दूर्वा) • ॐ कपर्दिन्यै नमः ! करवीर पत्रं समर्पयामि ! (कन्हेराचे पान) • ॐ कपालधारीण्यै नमः ! कदंबपत्रं समर्पयामि ! (कदंबाचे पान) • ॐ पार्वत्यै नमः ! ब्राह्मी पत्रं समर्पयामि ! (ब्राह्मीचे पान) • ॐ धूर्जटायै नमः ! धत्तूर पत्रं समर्पयामि ! (धोत्र्याचे पान) • ॐ त्रिपूरांतकायै नमः ! अपामार्ग पत्रं समर्पयामि ! (आघाड्याचे पान) • ॐ सर्वेश्वर्यै नमः ! नानाविध पत्राणि समर्पयामि ! (पंचपल्लव) *● अथ पूष्प पूजनम् :---* *श्री पार्वती मातोश्रींच्या पिंडीवर खालीलप्रमाणे समंत्रक फूले वहावीत...* • ॐ चतुर्वर्गप्रदायै नमः ! चंपक पुष्पं समर्पयामि ! (चाफ्याचे फूल) • ॐ बुध्दिप्रियायै नमः ! केतकी पुष्पं समर्पयामि ! (केवडा) • ॐ कौमार्यै नमः ! करवीर पुष्पं समर्पयामि ! (कण्हेराचे फूल) • ॐ कुमार्यै नमः ! बकुल पुष्पं समर्पयामि ! (बकुळीचे फूल) • ॐ धनदायै नमः ! धत्तूर पुष्पं समर्पयामि ! (धोतर्याचे फूल) • ॐ शांभव्यै नमः ! शतपत्र पुष्पं समर्पयामि ! (सूर्यफुल) • ॐ चामुण्डायै नमः ! पद्मं समर्पयामि ! (कमळाचे फूल) • ॐ जगध्दात्र्यै नमः ! जपाकुसुमं समर्पयामि ! (जास्वंदाचे फूल) • ॐ माहेश्वर्यै नमः ! मल्लिका पुष्पं समर्पयामि ! (मोगर्याचे फूल) • ॐ मेरूमंदारवासिन्यै नमः ! मांदार पुष्पं समर्पयामि ! (पांढर्या रूईचे फूल) *● श्री महादेवांच्या पिंडीवर श्री शिव अष्टोत्तरशत नामावली म्हणत 108 बेलपत्र अर्पण करावेत...* *3)* दोनही वालूका लिंगांना खालील मंत्र म्हणत धूप ओवाळावा... *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *धूपं आघ्रापयामि !* *4)* दोनही वालूका लिंगांना खालील मंत्र म्हणत शूध्द तूपाच्या निरांजनाने ओवाळावे... *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *दिपं दर्शयामि !* *5)* दोनही वालूकालिंगांना फळे व खडीसाखरेचा नैवेद्य दाखवावा तसेच विडा , दक्षिणाही अर्पण करावी... *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *नानाविध फलानी शर्करा खंड खाद्यानी नैवेद्यं समर्पयामि !* *पूगीफलं स तांबूलं तथाच दक्षिणां समर्पयामि !* *■ श्री हरीतालिका व्रताची कथा वाचावी...* *■ कथा वाचल्यानंतर श्री गणपतींची , श्री हरितालिकेची व श्री शंकरांची अशा क्रमाने आरती करावी...* *■ आरतीनंतर स्वतःभोवती 3 प्रदक्षिणा करून नमस्कार करावा व मंत्रपूष्पांजली म्हणून फूले-बेलपत्र दोनही वालूकालिंगांवर अर्पण करावी...* *■ विशेष अर्घ्य :--- पळीत पाणी घेऊन त्यात गंध-अक्षता-फूल-सूटे नाणे व सूपारी ठेवावी...* *पूढील प्रत्येक मंत्राला वरीलप्रमाणे अर्घ्य आपल्या उजव्या हाताने ताम्हणात सोडावे..* *1) ॐ शिवरूपे शिवे देवि शंकर प्राणवल्लभे !* *उमे सर्वार्थदे देवी गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!* *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *इदमर्घ्यं समर्पयामि !* *2) ॐ नमस्तेsस्तु मृडानीश अपर्णा प्राणवल्लभ !* *भक्त्याssनीतं मया हीदं गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!* *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *इदमर्घ्यं समर्पयामि !* *3) ॐ व्रतसंपूर्ति सिद्धयर्थं यथाशक्ती मयाssह्रतम् !* *आलिभि:सहिते देवी गृहाणार्घ्यं नमोsस्तुते !!* *"ॐ श्री उमा महेश्वराभ्यां नमः ! "* *इदमर्घ्यं समर्पयामि !* *■ हात जोडून मनोभावे पूजेत झालेल्या चूकांबद्दल क्षमा मागावी...* *■ खालील प्रार्थना म्हणावी...* *हरितालिके नमस्तेsस्तु सशिवे भक्तवत्सले !* *संसारभय भीताsहम् त्वमेव शरणं मम !* *जन्मजन्मनि सौभाग्य मक्षय्यं देहि मेsव्ययम् !!* *■ शेवटी हातात पाणी घेऊन " मी माझ्या ज्ञानानूसार व मिळालेल्या उपचारद्रव्यांनी श्री हरीतालिका व्रतानिमित्त केलेले श्री वालूकालिंगार्चन श्री उमा महेश्वरांना प्रिय होवो... " असे म्हणून पाणी ताम्हणात सोडावे. ● या दिवशी व्रतस्थ महीलांनी अन्नग्रहण करू नये केवळ फलाहार करावा... ● सायंकाळी पूजेस धूप दिप ओवाळून दूध-साखरेचा नैवेद्य दाखवावा... ● मध्यरात्री पर्यंत शिव शक्तींचे नामस्मरण करत जागरण करावे... ● मध्यरात्री पून्हा श्री गणेश , श्री हरितालिकेची व श्री महादेवांची आरती करून रूईच्या स्वच्छ पानावर थोडे दही घालून ते पान चाटावे... ● दूसर्या दिवशी पूजेवरील सर्व निर्माल्य काढून दोनही वालूकालिंगांना गंध , भस्म , अक्षता , हळदी-कुंकु , फूले व बेलपत्र वहावेत ; धूप , दिप ओवाळून दही भाताचा नैवेद्य दाखवावा... ● श्री गणपतींची , श्री हरितालिकेची व श्री शंकरांची अशा क्रमाने आरती करावी... आरतीनंतर स्वतःभोवती 3 प्रदक्षिणा करून नमस्कार करावा व मंत्रपूष्पांजली म्हणून फूले-बेलपत्र दोनही वालूकालिंगांवर अर्पण करावी... ● विसर्जन मंत्राने पूजेवर अक्षता वाहून दही-भाताच्या नैवेद्यासह सर्व पूजा प्रवाहात विसर्जीत करावी... ● पतीराजांचे पाद्यपूजन करून उपवास सोडावा...

Search

Search here.